Bezpośrednia relacja między daną transakcją, z którą związany jest podatek naliczony, a transakcją opodatkowaną, dla której zakup ten poczyniono, stanowi warunek konieczny do odliczenia podatku VAT – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 8 grudnia 2015 r.
Sprawa dotyczyła oddziału holenderskiej spółki, zarejestrowanego do celów VAT w Polsce. Oddział zwrócił się z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w przedmiocie opodatkowania podatkiem VAT towarów zużytych przez pracowników i kontrahentów oraz prawa do odliczenia podatku od ich nabycia. Oddział przedstawił zdarzenie przyszłe, polegające na udostępnieniu artykułów spożywczych w pomieszczeniach socjalnych, tak by każdy z pracowników miał do nich swobodny dostęp. Jednocześnie Oddział podniósł, iż powyższe działania wpływają na zwiększenie komfortu pracy swoich pracowników co przekłada się na wyniki finansowe prowadzonej przez wnioskodawcę działalności. Z powyższego Oddział wywiódł, iż – po pierwsze – przysługuje mu możliwość odliczenia podatku naliczonego w momencie nabycia ww. artykułów spożywczych, na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług („VatU”), a – po drugie – w świetle art. 7 ust. 2 pkt 1 VatU – nie ma obowiązku naliczyć VAT w momencie przekazania przedmiotowych artykułów spożywczych pracownikom, zgodnie z art. 7 ust. 2 pkt 1 Ustawy o VAT.
Z powyższym stanowiskiem w części nie zgodził się Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, który w interpretacji indywidualnej z dnia 22 maja 2015 r. (sygn.: IBPP1/4512-99/15/ES) wskazał, iż prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego możliwe jest w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych w ramach prowadzonej działalności. Do takich organ podatkowy zaliczył jedynie te napoje i drobne przekąski, które podatnik nabędzie na potrzeby spotkań z kontrahentami, uznając tym samym za błędne stanowisko Oddziału w zakresie prawa do odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu przez Oddział artykułów spożywczych dla pracowników.
WSA w Krakowie w komentowanym orzeczeniu uznał stanowisko organu podatkowego za słuszne. Sąd wskazał, iż charakter związku jaki musi zachodzić między czynnością opodatkowaną a zakupami poczynionymi do jej realizacji musi być bezpośredni. Wprawdzie bezpośredniość ta nie wynika wprost z przepisów ustawy o VAT, jednakże ugruntowana linia orzecznicza – w tym orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości – wskazuje, iż tylko w przypadku bezpośredniego związku pomiędzy podatkiem naliczonym, a transakcją opodatkowaną może zachodzić podstawa do odliczenia (vide: wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 6 kwietnia 1995 r. w sprawie BLP Group PLC vs Commisioners of Customs & Excise, C-4/94).
W ocenie autora powyższe stanowisko znajduje swoje uzasadnienie ze względu na konieczność unikania sytuacji, w których organ podatkowy nie miałby realnej możliwości weryfikacji czy określone nakłady poczynione przez podatnika służą wykonywaniu czynności opodatkowanych w ramach działalności podatnika. Sąd słusznie wskazał, iż podatnik nie jest w stanie wydzielić, jaka część artykułów spożywczych będzie zużywana przez pracowników oraz gości zewnętrznych podczas spotkań służbowych. Z kolei brak możliwości wyodrębnienia i zweryfikowania jaka część towarów związana jest ze zużyciem na cele osobiste pracowników, a jaka na cele związane z działalnością gospodarczą skutkuje brakiem możliwości obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego na podstawie art. 86. ust. 1 VatU.
W dalszej części wyroku sąd wskazuje, iż budowanie przez podatnika korzystnej atmosfery w pracy jest zbyt daleko idącym stwierdzeniem by móc powiązać nabycie towarów z czynnościami opodatkowanymi. Ponadto w opisanym przez podatnika zdarzeniu przyszłym zapewnienie posiłku nie stanowi niezbędny element do prowadzenia działalności gospodarczej gdyż pracownicy są zobowiązani świadczyć pracę niezależnie od poczęstunku, jaki jest serwowany z woli pracodawcy. Powyższe wskazuje, iż tzw. potrzeba osobista pracownika jest elementem, który pracodawca nie jest zobligowany zaspokoić, a zatem nie można tej czynności przypisać element przyczynowo-skutkowy między nakładem a czynnością, która jest opodatkowana. Skutkuje to brakiem możliwości skorzystania przez podatnika z regulacji wynikającej z art. 86. ust. 1 Ustawy o VAT. Inaczej wygląda sytuacja gdy dotyczy to tzw. potrzeb pracowniczych wynikających z odrębnych przepisów, które pracodawca obowiązany jest realizować (vide: art. 232 Kodeksu pracy, rozporządzenie wykonawcze RM z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów).
Sąd wskazał jednak, iż do odliczenia podatku kwalifikowałyby się wyjątkowe sytuacje, takie jak np. okres wytężonej pracy lub pracy w nadgodzinach, które zmusiły pracodawcę do poniesienia określonych nakładów finansowych w celu zapewnienia pracownikom warunków do realizacji stosunku pracy.
Gustaw Masznicz